Vasiyetname ile sahip olduğu malvarlığı hakkında tasarrufta bulunmak isteyen kimsenin el yazılı vasiyetname, resmi vasiyetname, sözlü vasiyetname türlerinden birini tercih etmesi ve Türk Medeni Kanunu’nda sayılan şartları sağlaması gerekmektedir.
El yazılı vasiyetnamenin şartlarını yerine getirmek daha basit olsa da bu tür vasiyetnameyi bulan ve kendi aleyhine bazı tasarrufların varlığını gören bir kişi ya da mirasçı vasiyetnameyi kolaylıkla yok edebilir. Bu nedenle ispat bakımından kuvvetli delil niteliği taşıdığından resmi vasiyetname daha çok tercih edilmektedir. Ayrıca resmi vasiyetnameyi düzenleyen resmi memur, vasiyetnamenin aslını saklamakla yükümlü olduğundan vasiyetnamenin kolayca ortadan kaldırılması mümkün değildir.
Resmi vasiyetnameyi resmi bir memur (noter veya sulh hakimi) düzenlediğinden vasiyetnamenin kapsamı da kesinlik ve açıklık kazanmaktadır. Vasiyetçinin son arzularındaki belirsizlikler resmi memurun soracağı sorularla anlaşılır hale gelmektedir.
Resmi vasiyetname, miras bırakanın arzularına uygun olarak resmi memur tarafından yazılabileceği gibi, bizzat vasiyetçi tarafından da yazılmış olabilir. Bizzat vasiyetçi yazmışsa tasdik ve imza resmi memur tarafından yapılmak zorundadır.
Türk Medeni Kanunu’nda iki türlü resmi vasiyetname şekli yer almaktadır:
- TMK m.533-534’te düzenlenen okuma yazma iktidarı bulunan kimselerin yapabileceği resmi vasiyetname ve
- TMK m.535’te düzenlenen okuma yazma iktidarı bulunmayan kimselerin yapabileceği resmi vasiyetname.
Okuma Yazma İktidarı Bulunan Kimselerin Yapabileceği Resmi Vasiyetname
Resmi vasiyetname ile ölüme bağlı tasarrufta bulunmak isteyen vasiyetçi öncelikle son arzularını resmi memura yazılı veya sözlü olarak bildirir. Resmi memur soracağı sorularla vasiyetnameyi vasiyetçinin iradesine uygun olacak şekilde anlaşılır hale getirir. Resmi memur tarafından hazırlanan vasiyetname incelenmesi için vasiyetçiye verilir, vasiyetçi iradesine uygun bulursa metni imzalar. Bu imza mutlaka vasiyetçinin el yazısı ile olmalıdır. Mühür kullanmak ve parmak basmak yeterli değildir; vasiyetnamenin iptali sebebidir. Vasiyetçinin imzasından sonra resmi memur tarihi de yazarak metni imzalar. Resmi memur da imzasını attıktan sonra vasiyetçi vasiyetnameyi okuduğunu ve metnin son arzularına uygun olduğunu resmi memur ve iki tanık önünde beyan eder. Son olarak tanıklar da vasiyetçinin, resmi vasiyetname metnini kendilerinin önünde okumuş olduğunu ve vasiyetnamenin son arzularına uygun olduğunu beyan ettiğini, vasiyetçiyi tasarrufa ehil gördüklerini açıklayıp şerh verdikten sonra vasiyetnameyi imzalarlar. Böylece bu birinci türdeki resmi vasiyetname geçerli bir şekilde düzenlenmiş olur.
Okuma Yazma İktidarı Bulunmayan Kimselerin Yapabileceği Resmi Vasiyetname
Okuma yazma bilmeyenler ve hastalık veya körlük gibi sebeplerle okuma yazma iktidarından yoksun olanlar, vasiyetnameyi okuyup imzalayamayacaklarından bu ikinci tür resmi vasiyetnameyi yapabilirler. İkinci tür resmi vasiyetnamenin birinci tür resmi vasiyetnameden farkı resmi memur ve tanıkların vasiyetnamenin düzenlenmesinde daha çok rol oynamalarıdır. Yine birinci tür resmi vasiyetnameye benzer şekilde vasiyetçi son arzularını resmi memura bildirir. Resmi memur vasiyetnameyi hazırlar. Fakat birinci türden farklı olarak vasiyetçi okuma yazma bilmediğinden bu defa vasiyetname bizzat resmi memur tarafından iki tanık önünde vasiyetçiye okunur. Daha sonra vasiyetçi okunan vasiyetnamenin iradesine uygun olduğunu iki tanık önünde resmi memura beyan eder. Akabinde resmi memur vasiyetnameye tarihi yazıp vasiyetnameyi imzalar. Bundan sonra vasiyetçinin vasiyetnameyi imzalaması gerekmez. Zaten okuma yazma bilmediğinden imza atması da vasiyetçiden beklenmez. Son aşamada tanıklar, vasiyetçinin vasiyet ehliyetine sahip olduğunu, vasiyetname metninin kendi önlerinde resmi memurlar tarafından vasiyetçiye okunduğunu, okunan metnin vasiyetçinin son arzularına uygun olduğunu şerh verirler ve vasiyetnameyi imzalarlar.
İşte miras bırakanın ölümünden sonra mallarının, gerçekten son arzularına uygun şekilde mirasçılara geçmesini sağlamasının en güvenceli yolu yukarıda açıklanmış olan iki tür resmi vasiyetnameden birini kanunda belirtilen koşullara uygun olarak yapmaktır.
Av. Eda Berat Deniz, Stj. Av. Tansu Baş