Boşanma
sonrasında anne ve babanın, çocuğun duygularını ve davranışlarını gözlemesi,
neler hissettiğini anlamaya çalışmaları önemlidir. Çocuklar kavgalarla dolu bir
evliliğe tanıklık ettikleri zaman kaygı içindedirler. Bazen bu kavgalar çocuk
ile ilgili bir nedenden başlayabilir. Bu durum çocuk tarafından kavganın
kaynağı kendisiymiş gibi algılanabilir ve kendini boşanmaya neden olma yüzünden
suçlamaya dek gidebilir. Ayrılan eşler ise kendi öfke ve üzüntüleri ile
öylesine meşguldürler ki çocuğun hissettikleri çoğu zaman gözden kaçabilir...
Çocuklar boşanma konusunda kaygı, suçluluk, güvensizlik gibi duygular hissettiklerinde, içe kapanma, uyku ve yemek problemleri, bebeksi ve yaşından beklenmeyen davranışlar, okul başarısında düşme, arkadaş ilişkilerinde çatışma, aşırı hareketlilik, dikkatsizlik gibi önceden olmayan birçok sorun davranışlar ortaya koyabilirler.
Bazen de anne ve baba çocukları endişelenmesin, üzülmesin adına yanlarında tartışmaktan kaçınıp, hiç sorun yokmuş gibi davranırlar. Bu kez çocuk anne ve babasının aralarının iyi olduğunu düşündüğü bir anda birdenbire ortaya çıkan bu ayrılma sürecine anlam veremez, kafası karışır, hatta bazen boşanma kararı şok etkisi yapabilir.
Boşanma sonrasında taraflar çocuğun hayatının düzeni konusunda birlikte karar almadılarsa, düzenli bir yapılandırma oluşmadıysa çocuk için yaşam güçlüklerle dolu olacaktır.
Eşine kızıp çocuğu her hafta düzenli görmekten vazgeçme ya da çocukla birlikte geçirdiği zaman içinde sürekli eski eşi hakkında olumsuz konuşmalar yapma çocuğun kendini çaresiz ve güvensiz hissetmesine neden olacaktır. Dikkat edilmesi gereken bir noktada ailenin yakınlarının - anneanne, dede, babaanne, hala, dayı vs- çocuk ile zaman geçirirken biten evlilik ve karşı taraf hakkında çocuğa eleştiriler yapmaları ya da sorular sormalarıdır.
Çocuk bu durumda hayatında ona en yakın olan iki k,işi arasında bir tercih yapma durumunda bırakılmaktadır. Seçim zor: Anne mi? Yoksa Baba mı?
Anne ve baba ilişkilerinin sorunlu olduğu boşanmalarda, hele çocuk kendini suçlu hissediyorsa anne ve baba arasında daha fazla soruna neden olmamak adına "gizleme" yolunu tercih edecek, annesi ile yaptıklarından babaya, babası ile yaptıklarından anneye bahsetmekten kaçınacaktır. Bazı çocuklar örneğin babaları ile iyi vakit geçirdikleri halde annesinin yanına gittiğinde babası ile canının çok sıkıldığından söz ederler, anne için babayı suçlama konusunda yeni bir malzeme oluşmuştur böylelikle.
Bazen de anne ya da baba birlikte yaptıkları şeyler konusunda çocuğu tembihleyerek bundan annene ya da babana söz etme aramızda sır olsun derler. Çocuk hayatında en önem verdiği, güven duyduğu insanlara karşı "sır saklama" gibi ağır bir yükün altında kalır.
Ebeveynlerin sık yaptıkları bir yanlışta çocuğa, sık sık boşanma sonrasında kendilerini ne kadar kötü hissettiklerinden söz etmeleri, geleceğe dair karamsar düşüncelerini paylaşmalarıdır. Çocuğa şu an üzgün olduğundan ancak bunun geçici bir süreç olduğundan, geleceğe dair umut dolu birlikte yapacakları planlardan söz etmeleri çocuğa da kendini iyi hissettirecektir.
Boşanma sonrası çocuk ile ilişkide önemli bir nokta da çocukla birlikte olunan zamanlar da çocuğu anneanne, babaanne ya da başka akrabalara bırakarak az ilişki kurmaktır. Bazen ebeveynler kendi üzüntü ve kaygıları nedeniyle çocuğu evden alıp aile yakınlarına bırakarak adeta yasak savar bir şekilde görüşme zamanlarını tamamlamaktadırlar. Bu birliktelikler çocuğun daha fazla hayal kırıklığı yaşamasına ve sonucunda öfke dolu davranışlar sergilemesine neden olmaktadır.
Boşanma sonrasında çocuklar ile geçirilen kısıtlı zamanlar değerlidir. Bu zamanı birlikte paylaşmaya ayırmak yerine, "diğer kişi" ile ilgili yorumlara, suçlamalara ayırmak çocuk için hayatı zorlaştırmaktan başka bir işe yaramayacaktır.
Boşanmanın sağlıklı gerçekleşmesi ve çocuğun yaşayacağı zorlukları sorun haline dönüştürmemek yetişkinlerin işidir. Kendi olumsuz duygularının farkına varmak ve çocuğa yansıttığı olaylara bu pencereden bakmak, çocukların "arada" kalmasına engel olacak ve bu dönemi daha sağlıklı yaşamasına olanak tanıyacaktır.
Psk. Nur Dinçer Genç
Arkabahçe Psikolojik Gelişim
